هفت سال از آغاز مرحله اخیر بحران روهینگیا می گذرد ولی با این حال، هیچ نشانه ای از بازگشت آوارگان آنها به میانمار وجود ندارد. ارتش شورشی آراکان به عنوان نیروی مسلط در ایالت راخین ظاهر شده و موضعی ضد روهینگیا اتخاذ کرده است. در نتیجه، بنگلادش با افراد و گروه های جدیدی از روهینگیاها برای ورود به کشور مواجه است. بحران روهینگیا در این مقطع به دلیل درگیری و جنگ در اوکراین و غزه، توجه جهانی را از دست داده است. در تغییر وضعیت سیاسی بنگلادش، هم اینک دولت موقت زمام قدرت را بدست گرفته و در مجموع، تغییر سیاست دولت قبلی حزب عوامی لیگ در قبال مسئله آوارگان روهینگیا به خواسته روز و اقتضای زمان تبدیل شده است. بنگلادش از زمان تشدید بحران روهینگیا در ۲۰۱۶-۲۰۱۷، یک چارچوب سیاستی برای رسیدگی به این مشکل اتخاذ کرد. این چارچوب کلی دارای سه جزء اصلی بود:
الف) ارائه کمک های بشردوستانه
ب) رسیدگی به علل اصلی بحران در ایالت راخین میانمار برای حصول اطمینان از بازگشت پایدار آنان
ج) اطمینان از عدم تعرض جنایتکاران به آوارگان.
بنگلادش همواره با مفاد منشور پناهندگان در سال ۱۹۵۱، از قبیل اشتغال، آزادی رفت و آمد، اقامت و همسان سازی روهینگیاها مخالف بوده و تمرکز اصلی اش بر بازگرداندن سریع آنان به میانمار بوده است. از این رو بنگلادش آوارگان روهینگیا را نه به عنوان پناهنده، بلکه اتباع آواره میانماری که به اجبار محل زندگی خود را ترک کرده اند می شناسد.
به دلیل جابجایی مستمر و فرصت های اسکان محدود در اردوگاه، جرم و جنایت در میان روهینگیاهای ساکن در پناهگاه، مدام افزایش می یابد. مضاف بر این فعالیت های کنترل نشده سازمان همبستگی و ارتش نجات بخش روهینگیا آراکان، باعث افزایش ناامنی در اردوگاه ها شده است. در جولای ۲۰۲۴، ارتش آراکان به عنوان یک قدرت غیر رسمی در منطقه اسکان سنتی روهینگیا ها در ایالت راخین ظهور کرد. در حال حاضر این ارتش همه امور را در ایالت راخین تحت کنترل دارد و تصمیم نهایی در باره بازگشت آوارگان روهینگیا به میانمار را در دست خود گرفته است. با این حال، حکومت نظامی و دولت وحدت ملی میانمار به همان اندازه، طرف ها و شرکای مهمی در رسیدگی به موضوع بازگشت و شهروندی روهینگیا ها در این کشور هستند. رهبری ارتش آراکان پیامی برای برقراری ارتباط با بنگلادش در خصوص وضعیت آوارگان روهینگیا ارسال کرد ولی داکا رسماً آن را نادیده گرفت. خبر بکارگیری روهینگیاها در کمپ کاکس بازار ( در خاک بنگلادش ) از سوی ارتش میانمار ، ارتش آراکان را به تشدید موضع خود در قبال آنان سوق داد. در این میان، آمریکا علاقه عمیق خود را در این موضوع به طرف میانمار نشان داده است. در چنین شرائطی بنگلادش وظیفه بسیار دشواری برای ایجاد تعادل بین ایالت راخین و دولت میانمار دارد. لذ داکا باید در چارچوب سیاست پیشین خود پیرامون آوارگان روهینگیا تجدید نظر کند و به عنوان یک فوریت موارد زیر را در دستور کار قرار دهد:
۱.همه دستگاه ها و ارکان کشور باید در تدوین یک سیاست جدید در ارتباط با پناهجویان روهینگیا و میانمار مشارکت داشته باشند.
۲. علاوه بر اشتغال و تحصیل پناهندگان روهینگیا در بنگلادش، باید ارائه خدمات دیگر به آنان از جمله آزادی رفت و آمد بطور جدی مورد توجه قرار بگیرد.
۳. برای کنترل و مدیریت آنان باید امنیت بیشتری در اردوگاه‌های روهینگیا و مناطق اطراف آن برقرار شود
۴. در موضوع شهروندی روهینگیا ها، بنگلادش باید با ارتش و اتحادیه آراکان به نحو مناسب وارد بحث و گفتگو شود.
۵. شاید لازم باشد بنگلادش به خاطر کمک‌های بشردوستانه، دسترسی به ایالت راخین را از طریق خاک خود حفظ بکند و با هدف ثبات اقتصادی در این ایالت ، یک سیستم عرضه جایگزین کالا را برای اطمینان از بازار محصولات تولید شده در آن، همراه با معاملات اقتصادی با منطقه چیتاگونگ در نظر بگیرد.
۶. بنگلادش می‌تواند با طرف‌های بین‌المللی برای ایجاد مناطق امن در ایالت راخین برای جلوگیری از ورود مجدد روهینگیاها به کشور و در نظر گرفتن مسیرهای جایگزین برای بهبود کمک‌های بشردوستانه مشارکت نماید. دیوان کیفری بین‌المللی و دیوان بین‌المللی دادگستری باید از عدالت انتقام‌جویانه جلوگیری کنند و کار بر روی بهبود روابط و آشتی بین مسلمانان روهینگیا و بودایی های راخین را آغاز کنند. در زمینه حل بحران روهینگیا، بنگلادش نیاز به مشارکت در نوع جدیدی از دیپلماسی فعال و خلاقانه با طرف های مختلف دارد. این امر برای حل بهتر و سریعتر بحران و روابط دوجانبه سودمند و چند سطحی با میانمار ضروری است.
نویسنده: محمد صوفی الرحمان ، سفیر سابق بنگلادش در میانمار
(روزنامه پرتهوم آلو، دو شنبه ، ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۴)
نظر شما